نکات مهم و نحوه اولویت بندی انتخاب رشته

اولویت بندی صحیح در انتخاب رشته، یکی از مهم‌ترین مراحل در فرآیند انتخاب رشته است، چرا که پذیرش نهایی داوطلب تنها بر اساس اولین رشته‌محل دارای ظرفیت در فرم انتخاب رشته وی انجام می‌شود و ممکن است حتی با وجود داشتن شانس قبولی در انتخاب‌های پایین‌تر، به دلیل ترتیب نادرست، فرصت تحصیل در رشته یا دانشگاه دلخواه از دست برود. در نتیجه، آگاهی از نحوه اولویت بندی انتخاب رشته و چیدن کد رشته‌ها بر اساس علاقه، توانمندی، آینده شغلی، فاصله دانشگاه و میزان شانس قبولی اهمیت ویژه‌ای دارد. در اموزش انتخاب رشته نیز همواره تأکید می‌شود که علاقه و واقع‌بینی، دو اصل کلیدی در تنظیم ترتیب اولویت‌ها هستند. طی ادامه این مقاله، به‌طور کامل در مورد اهمیت و نحوه اولویت بندی انتخاب رشته کنکور صحبت خواهیم کرد، با ما همراه باشید.

نحوه ارزیابی و قبولی انتخاب رشته داوطلبان توسط سازمان سنجش

در فرآیند انتخاب رشته کنکور سراسری، هر داوطلب می‌تواند حداکثر ۱۵۰ کد رشته را در فرم انتخاب رشته خود وارد کند و در انتخاب رشته دانشگاه آزاد نیز امکان ثبت نهایتاً ۱۰۰ کد رشته محل فراهم است. روند گزینش و بررسی انتخاب‌های داوطلبان توسط سازمان سنجش به ترتیب اولویت‌های وارد شده در فرم انتخاب رشته انجام می‌شود؛ به این صورت که انتخاب‌ها از گزینه اول شروع شده و در صورتی که داوطلب بر اساس رتبه سهمیه و بومی‌گزینی، در یکی از رشته‌محل‌ها پذیرفته شود، دیگر کدرشته‌های بعدی بررسی نمی‌شوند.

از همین رو، نحوه اولویت بندی انتخاب رشته تأثیر مستقیمی در نتیجه نهایی دارد و عدم دقت در این مرحله ممکن است باعث از دست رفتن قبولی در رشته‌ای بهتر شود که در انتخاب‌های پایین‌تر آمده است. در مورد دانشگاه آزاد نیز این قاعده صادق است و اولویت بندی انتخاب رشته دانشگاه آزاد باید با دقت بالا انجام شود، چرا که پذیرش فقط بر اساس اولین اولویتی صورت می‌گیرد که داوطلب در آن شرایط قبولی دارد.

آیا اولویت انتخاب رشته در قبولی تاثیر دارد؟

در فرآیند پذیرش داوطلبان توسط سازمان سنجش، شماره یک کد رشته یا اولویت انتخاب رشته تأثیری در شانس قبولی ندارد؛ به این معنا که اگر داوطلبی در انتخاب ۱۵۰ام خود پذیرفته شود، هیچ تفاوتی با حالتی ندارد که همان کد رشته در اولویت اول او قرار داشت. تنها نکته مهم در این میان این است که روند بررسی انتخاب‌های داوطلب به ترتیب از اولویت اول آغاز شده و به محض اینکه داوطلب در یکی از رشته‌ها پذیرفته شود، دیگر انتخاب‌های بعدی بررسی نمی‌شوند. به همین دلیل، در اموزش انتخاب رشته همواره تأکید می‌شود که انتخاب‌ها را با دقت، واقع‌بینی و بر اساس علاقه مرتب کنید، چرا که اگر انتخاب‌های خوب و بهتر را در بالای لیست قرار ندهید، ممکن است در یک انتخاب ضعیف‌تر، قبول شوید.

همچنین همان‌طور که اشاره کردیم، هر کد رشته صرف‌نظر از جایگاهش در لیست، اگر اولین انتخابی باشد که شرایط پذیرش را داشته باشید، احتمال قبولی یکسانی دارد.

به عنوان مثال داوطلبی از شهر بابل در گروه تجربی با رتبه 7 هزار منطقه که شانس کمی برای قبولی در رشته پزشکی دارد، در انتخاب اولویت های انتخاب رشته تجربی خود، صد انتخاب اول را به پزشکی و دندانپزشکی اختصاص می‌دهد و در انتخاب 101 ام خود، فیزیوتراپی بابل را انتخاب می‌کند و به عنوان آخرین فرد از ظرفیت این کد رشته، گزینش می‌شود. حال داوطلب دیگری از همان شهر بابل و با رتبه 7 هزار و یک، در انتخاب 1 ام خود، فیزیوتراپی بابل را انتخاب می‌کند، اما دیگر امکان قبولی برای وی فراهم نیست. بنابراین، شماره انتخاب اهمیتی ندارد و نحوه اولویت بندی انتخاب رشته کنکور مهم است.

راهنمای چینش صحیح در انتخاب رشته کنکور

در نحوه اولویت بندی انتخاب رشته کنکور، ترتیب چینش کد رشته‌ها باید کاملاً آگاهانه و بر اساس استراتژی مشخصی انجام شود تا بیشترین شانس قبولی در بهترین رشته و دانشگاه ممکن برای داوطلب فراهم شود. این فرآیند نه صرفاً بر اساس علاقه، بلکه با در نظر گرفتن نمره کل، رتبه، ظرفیت رشته‌ها، سوابق سال‌های گذشته و احتمال قبولی باید انجام گیرد. در این اموزش انتخاب رشته، انتخاب‌ها را به چهار دسته اصلی تقسیم می‌کنیم که با رعایت این چهارچوب می‌توان به ترکیب مناسبی از علاقه، واقع‌بینی و شانس دست یافت.

1- دسته اول انتخاب‌ها: انتخاب‌های رویایی

این دسته شامل انتخاب‌هایی می‌شود که داوطلب علاقه بسیار زیادی به آن‌ها دارد ولی با توجه به رتبه و نمره، شانس قبولی در آن‌ها کم است. نهایتا ۲۰ تا ۳۰ انتخاب اول از ۱۵۰ انتخاب را می‌توان به این رشته‌ها اختصاص داد. این انتخاب‌ها بیشتر بر پایه آرزو و بهترین حالت ممکن هستند. با اینکه احتمال قبولی در این گزینه‌ها پایین است، اما حذف آن‌ها ممکن است باعث حسرت شود، پس داشتن چند انتخاب رویایی در اولویت‌های ابتدایی، اقدام بدی نیست.

2- دسته دوم انتخاب‌ها: انتخاب‌های خوشبینانه

این دسته به انتخاب‌هایی اختصاص دارد که امکان قبولی در آن‌ها وجود دارد، اما نیاز به خوش‌شانسی دارد. حدود ۵۰ کد رشته از لیست را می‌توان به این دسته اختصاص داد. در نحوه انتخاب رشته، انتخاب‌های خوشبینانه باید با بررسی قبولی‌های سال‌های قبل، علاقه شخصی و سطح کیفیت دانشگاه تنظیم شوند. این انتخاب‌ها ممکن است در دانشگاه‌هایی باشند که داوطلب به آن‌ها علاقه دارد اما رتبه‌اش با مرز قبولی در آن انتخاب، کمی فاصله دارد.

3- دسته سوم انتخاب‌ها: انتخاب‌های منطقی و واقع‌بینانه

در این بخش که حداقل ۵۰ کد رشته را باید به آن اختصاص داد، داوطلب باید رشته‌ها و دانشگاه‌هایی را انتخاب کند که در سال‌های گذشته رتبه‌های قبولی آن‌ها، نزدیک یا کمی پایین‌تر از رتبه فعلی او بوده‌اند. این دسته در واقع ستون اصلی و پر احتمال‌ترین بخش در بین انتخاب‌ها است و از نگاه منطقی، بالاترین شانس قبولی را برای داوطلب فراهم می‌آورد. بررسی قبولی سال‌های قبل از طریق کارنامه‌ها یا سامانه‌های تحلیلی، در تعیین این دسته نقش کلیدی دارد.

4- دسته چهارم انتخاب‌ها: انتخاب‌های بدبینانه

این گروه از انتخاب‌ها باید شامل رشته‌ها و دانشگاه‌هایی باشد که داوطلب تقریباً اطمینان دارد با رتبه‌اش در آن‌ها پذیرفته خواهد شد. حدود ۲۰ تا ۳۰ انتخاب آخر را به این رشته‌ها اختصاص دهید. حتی اگر علاقه چندانی به این رشته‌ها نداشته باشید، لازم است که برای حفظ فرصت ورود به دانشگاه در صورت عدم قبولی در انتخاب‌های بالاتر، این کد رشته‌ها در انتهای لیست قرار بگیرند. نحوه اولویت بندی انتخاب رشته ایجاب می‌کند که داوطلب در انتهای لیست، انتخاب‌هایی با ریسک پایین‌تر قرار دهد تا از قرار گرفتن در لیست مردودی جلوگیری شود.

توصیه‌های ذکر شده در مورد نحوه اولویت بندی انتخاب رشته صرفا یک توصیه کلی و منطقی است و هر داوطلب بر حسب رتبه، شرایط و علاقه، وضعیت خاص خود را دارد که ممکن است انتخاب‌های وی به‌گونه‌ای دیگر، بهتر باشد.

چطور گزینه‌های انتخاب رشته خود را محدود کنیم؟

با اینکه در نگاه اول، امکان انتخاب 150 کد رشته در انتخاب رشته کنکور سراسری عدد بزرگی به نظر می‌رسد، اما وقتی به تنوع بسیار زیاد رشته‌ها، دانشگاه‌ها، دوره‌ها و محدودیت‌های جغرافیایی و علاقه‌مندی داوطلب‌ها توجه کنیم، متوجه می‌شویم که انتخاب تنها 150 گزینه می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. به‌ویژه برای داوطلبانی که رشته‌های خاصی را مدنظر دارند و حاضرند برای رسیدن به آن، شهرهای دور و دوره‌های مختلف را هم در نظر بگیرند، محدود شدن به این تعداد گزینه نیاز به دقت زیادی دارد.

در چنین شرایطی، استفاده از اموزش انتخاب رشته و مشاوره تخصصی بسیار اهمیت دارد. اولین قدم برای محدود کردن انتخاب‌ها، شناسایی دقیق رشته‌های متناسب با علاقه، استعداد و آینده شغلی است. در مرحله بعد، باید با بررسی رتبه‌ها، ظرفیت‌ها و نتایج سال‌های گذشته، احتمال قبولی را تخمین زده و با نحوه اولویت بندی انتخاب رشته آشنا شد. از سوی دیگر، اولویت بندی شهرها برای انتخاب رشته نیز نقش مهمی در حذف تدریجی گزینه‌های کمتر مناسب دارد، به خصوص اگر بخواهید شرایط زندگی، مسافت، هزینه‌ها و امکانات شهرها را هم لحاظ کنید. این غربال‌گری تدریجی باعث می‌شود که 150 انتخاب نهایی شما، منطقی، واقع‌بینانه و نزدیک‌ترین گزینه‌ها به خواسته‌هایتان باشد.

نکات مهم در انتخاب و نحوه اولویت بندی انتخاب رشته

در نحوه انتخاب رشته، توجه به مجموعه‌ای از عوامل کلیدی می‌تواند به داوطلبان کمک کند تا انتخاب‌هایی آگاهانه و مطابق با واقعیت‌های فردی و اجتماعی داشته باشند. نحوه اولویت بندی انتخاب رشته باید با توجه به آینده شغلی، علاقه‌مندی، ظرفیت دانشگاه‌ها و حتی موقعیت جغرافیایی انجام شود. در ادامه به مهم‌ترین نکات موثر در این فرآیند اشاره می‌کنیم:

• موقعیت شغلی و بازار کار رشته‌ها: بررسی آینده شغلی، وضعیت استخدام و بازار کار فعلی و درآمد میانگین فارغ‌التحصیلان رشته‌ها، از اصلی‌ترین فاکتورها در انتخاب رشته است.
• علاقه و استعداد: داوطلب باید شناخت کافی از علایق و توانایی‌هایش داشته باشد، چراکه تحصیل در رشته‌ای که با علاقه همراه نباشد، فرسایشی و بی‌انگیزه خواهد بود.
• شرایط جغرافیایی: نزدیکی یا دوری محل دانشگاه از محل سکونت، شرایط آب‌وهوایی و فرهنگی محل تحصیل نیز بر کیفیت تجربه دانشجویی تأثیرگذار است. برای برخی داوطلب‌ها نزدیک بودن دانشگاه اهمیت دارد و برای برخی دیگر نیز تحصیل در شهرهای بزرگ و معتبر، اهمیت دارد.
• توجه به بومی‌گزینی: بسیاری از دانشگاه‌ها برای داوطلبان بومی اولویت قائل‌اند و پذیرششان به‌صورت استان یا ناحیه بومی است که باعث می‌شود شانس قبولی داوطلب‌های حاضر در آن استان یا ناحیه، بیشتر باشد. آگاهی از این موضوع می‌تواند شانس قبولی را افزایش دهد.
• تسهیلات رفاهی و خوابگاه دانشجویی: دسترسی به امکاناتی چون خوابگاه، تسهیلات و سایر امکانات رفاهی و خدمات پزشکی، از موارد مهمی است که در انتخاب محل تحصیل باید لحاظ شود.
• جنسیت و ظرفیت کد رشته: برخی رشته‌ها به دلایل حرفه‌ای یا ساختاری، ظرفیت متفاوتی برای زنان و مردان دارند یا محدود به یک جنس خاص هستند. همچنین در صورتی‌که به دلیل زیاد شدن تعداد انتخاب‌ها، نیازمند حذف چند کد رشته هستید، در میان انتخاب‌های مشابه، مواردی که ظرفیت کمی دارند، می‌توانند گزینه حذف باشند.
• پیشینه و تجربه شخصی و خانوادگی: داشتن تجربه خانوادگی در یک رشته یا شغل می‌تواند مزیت اطلاعاتی و شبکه‌ای برای داوطلب ایجاد کند.
• امکان ادامه تحصیل: بعضی رشته‌ها فرصت‌های بیشتری برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر یا مهاجرت دارند که برای علاقه‌مندان به تحصیلات تکمیلی، فاکتور مهمی محسوب می‌شود.

سخن نهایی

در این مقاله به‌طور مفصل در مورد نحوه اولویت بندی انتخاب رشته توضیحات کامل را ارائه کردیم، در انتخاب رشته باید مجموعه‌ای از عوامل فردی و اجتماعی را به‌صورت متوازن در نظر گرفت؛ از جمله علاقه و استعداد، بازار کار رشته‌ها، ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها، موقعیت جغرافیایی، جنسیت، بومی‌گزینی و امکانات رفاهی. برای انتخاب رشته، اطلاعات موجود در دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری کامل است، اما پیچیدگی و حجم زیاد اطلاعات موجود در دفترچه، برای داوطلب‌ها مشکل ساز است. مشاوره و اموزش انتخاب رشته به داوطلبان کمک می‌کند تا با دیدی باز و منطقی، تصمیم‌هایی بگیرند که آینده تحصیلی و شغلی آن‌ها را در مسیر درستی قرار دهد.

سوالات متداول