انتخاب رشته کنکور باید با نهایت دقت و مهارت انجام گیرد تا بهترین نتیجه با توجه به وضعیت داوطلب و علایق وی، شکل گیرد. در حال حاضر انتخاب رشته دانشگاه‌های سراسری و آزاد به‌طور مجزا انجام می‌شود و داوطلب‌ها می‌توانند از میان رشته های بدون کنکور هم انتخاب کنند؛ به این ترتیب هر داوطلب بسته به سلایق و رتبه خود، ممکن است در فرآیندهای مختلف انتخاب رشته، شرکت نماید. قوانین مختلف انتخاب رشته و تغییر مستمر ضوابط، ایجاب می‌کند تا داوطلب‌ها مطابق نکات مهم انتخاب رشته و به‌روزترین قوانین، انتخاب رشته خود را انجام دهند. در این مقاله از رتبه برتر نکات مهم در انتخاب رشته را شرح داده‌ایم، با ما همراه باشید.
1- تعیین رشته‌های مورد نظر
در هر گروه آزمایشی، تعداد بسیار زیادی رشته دانشگاهی وجود دارد که هر داوطلب می‌تواند در فرم انتخاب رشته خود، کد رشته محل‌های مختلف این رشته‌ها را انتخاب کند؛ اما در نظر داشته باشید که یک داوطلب نمی‌تواند تعداد بسیار زیادی رشته را در فرم انتخاب رشته خود، گزینش کند و بایستی چند رشته را مشخص کند. در واقع از هر رشته‌ای که مورد نظر باشد، بر حسب درجه اهمیت رشته شاید گاهی اوقات در فرم انتخاب رشته یک داوطلب، 40-50 مورد از دانشگاه‌های مختلف، به آن رشته اختصاص داده شود، به همین خاطر، طبیعتا نمی‌توان تعداد رشته‌های زیادی را در نظر گرفت و بهتر است که تمرکز داوطلب روی چند رشته محدود باشد.
برای تعیین رشته‌های هدف خود، باید پاسخ چند سوال را بدهید؛ به چه رشته‌هایی علاقه دارید؟ آیا امکانات و سوابق شغلی در رشته‌ای دارید؟ با توجه به چارت درسی رشته‌ها، در کدام مورد استعداد بهتری دارید؟ کدام رشته بازار کار بهتری دارد؟ با توجه به این موارد، باید سه، چهار یا تعداد بیشتری رشته دانشگاهی را مشخص کرده و با توجه به اولویت بندی درست، آن‌ها را در فرم انتخاب رشته خود بگنجانید.
2- توجه به اعتبار دانشگاه، شهر، شهریه و امکانات رفاهی
پس از تعیین رشته‌های مورد نظر، نوبت به تعیین کدهای رشته می‌رسد که این مورد یکی دیگر از نکات مهم در انتخاب رشته است. در دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری و آزاد، تعداد بسیار بالایی کد رشته وجود دارد که داوطلب در انتخاب رشته کنکور سراسری که شامل تمامی دانشگاه‌های دولتی، پردیس خودگردان، غیر انتفاعی و پیام نور می‌شود، داوطلب حداکثر مجاز به انتخاب 150 کد رشته است. در انتخاب رشته دانشگاه آزاد نیز داوطلب‌ها می‌توانند نهایتا 100 کد رشته را از میان کد رشته‌های با آزمون این دانشگاه‌ها، انتخاب نمایند؛ علاوه‌بر این، داوطلب‌ها می‌توانند در فرآیند انتخاب رشته صرفا با سوابق تحصیلی دانشگاه آزاد نیز به‌طور مجزا شرکت کنند. به این ترتیب داوطلب باید بر اساس مواردی که برایش اولویت دارد، نسبت به تعیین کد رشته‌های مورد نظر، اقدام کند.
انتخاب کدهای رشته، بایستی بر حسب عواملی چون اعتبار علمی دانشگاه، فاصله جغرافیایی یا تمایل به تحصیل در شهرهای بزرگ، شهریه دانشگاه، امکاناتی نظیر خوابگاه و …، همگی باید در در انتخاب رشته لحاظ شوند. اینکه کدام‌یک اولویت دارد، به ترجیحات شخصی و شرایط داوطلب بستگی دارد. به‌طور مثال برای یک داوطلب ممکن است نزدیک بودن دانشگاه اولویت باشد و ابتدا تمامی رشته‌های مورد علاقه خود در دانشگاه‌های شهر و استان خود را انتخاب کند و بعد به سراغ سایر شهرها برود؛ اما برای شخص دیگر، تحصیل در دوره روزانه دانشگاه‌های دولتی در اولویت باشد.
3- چینش صحیح کدهای رشته
پس از تعیین رشته‌ها و گزینش کدهای رشته مورد علاقه در دفترچه، نوبت به انتخاب حداکثر 150 کد رشته منتخب و چینش صحیح آن‌ها بر حسب اولویت‌ها می‌رسد. نحوه اولویت بندی انتخاب رشته یکی از نکات مهم انتخاب رشته است که نیاز به دقت و مهارت بالا دارد. در واقع اگر داوطلبی در انتخاب بیستم خود قبول شود، فرآیند انتخاب رشته او متوقف شده و دیگر انتخاب بیست و پنجم وی که گزینه‌ی بهتری بود و در آن هم شانس قبولی داشت، بررسی نمی‌شود. تمامی عوامل ذکر شده تا اینجا باید در یک انتخاب رشته درست و اصولی، در نظر گرفته شود.
برای چینش صحیح کد رشته‌ها ابتدا باید انتخاب‌های ایده‌آل و سپس موارد خوشبینانه و واقع بینانه را به ترتیب در فرم انتخاب رشته گنجاند؛ در نهایت نیز چند انتخاب بدبینانه که اگر در موارد قبلی پذیرفته نشدید، موفق به پذیرش شوید. با توجه به مواردی چون تاثیر معدل در کنکور و تغییرات قوانین سازمان سنجش، ممکن است رتبه‌های قبولی در یک کد رشته، هر ساله کمی متفاوت باشد و به همین خاطر، باید طیف کاملی از انتخاب‌های خوشبینانه و بدبینانه را در انتخاب رشته خود، لحاظ کنید.
4- توجه به ضوابط و قوانین انتخاب رشته
مواردی نظیر توجه به نوع پذیرش بومی گزینی در کد رشته‌های مختلف، سهمیه‌ها، تعهدهای قانونی در برخی کد رشته‌ها، محرومیت از کنکور سراسری سال بعد و … از جمله نکات مهم انتخاب رشته هستند. تمامی این موارد در دفترچه انتخاب رشته قید می‌شوند و باید با دقت مطالعه کنید؛ اما با توجه به حجم بالای اطلاعات موجود در دفترچه و لحن نسبتا دشوار، شاید فهم تمامی مفاهیم موجود در دفترچه، برای داوطلب‌ها، سخت و زمان‌بر باشد. به همین خاطر مشاوره انتخاب رشته می‌تواند برای داوطلب‌ها بسیار تعیین‌کننده باشد.
توجه کنید که محرومیت از کنکور سراسری، مجدد بازگشته و افرادی‌که در دوره‌های رایگان قبول شوند، به مدت یک سال از کنکور سراسری محروم می‌شوند.
5- تعیین کف قابل قبول و امکان کنکور مجدد
تعیین حداقل رشته محل‌هایی که قبولی در آن‌ها برایتان رضایت‌بخش است، یکی دیگر از نکات مهم انتخاب رشته دانشگاه است که باید لحاظ شود. باید مشخص کنید که تا چه حد حاضرید که از علایق و ایده‌آل‌های خود، کوتاه بیایید؟ همچنین آیا حاضرید که پشت کنکور بمانید؟ مثلا اگر در رشته تجربی تحصیل می‌کنید و به رشته پزشکی علاقه دارید و موفق به کسب رتبه 7 هزار شده‌اید، طبیعتا شانس کمی برای قبولی در رشته پزشکی دارید؛ حال باید تصمیم بگیرید که قبولی در رشته‌های پیراپزشکی نظیر فیزیوتراپی، بینایی سنجی، هوشبری و … برایتان رضایت‌بخش است یا خیر. همچنین آیا حاضرید برای بالا رفتن شانس قبولی، شهرهای با متقاضی کمتر و دورتر را هم انتخاب کنید یا نه. این تصمیم نیز یکی از نکات مهم انتخاب رشته است که باید با دقت و مشورت با خانواده بگیرید.
6- نقش خانواده و مشاور در انتخاب رشته
اکثر داوطلب‌ها با توجه به شرایط سنی، اطلاعات کاملی از شرایط شغلی و بازار کار رشته‌ها ندارند؛ به همین خاطر نقش خانواده و مشاور در فرآیند انتخاب رشته کنکور بسیار کلیدی و اثرگذار است. یکی از نکات مهم انتخاب رشته کنکور این است که ترکیب تجربه خانواده و دانش مشاور می‌تواند مسیر انتخابی را هموارتر و مطمئن‌تر کند. خانواده با تجربه بیشتر و شناخت عمیق‌تری که از شخصیت، توانایی‌ها و علایق فرزندشان دارند، می‌توانند در تصمیم‌گیری بهتر و واقع‌بینانه‌تر کمک کنند. از طرفی، مشاور تحصیلی با تسلط بر اطلاعات روز، بازار کار، ظرفیت دانشگاه‌ها و تحلیل کارنامه‌ها، راهنمایی‌های تخصصی ارائه می‌دهد. با همه این تفاسیر، از نکات مهم انتخاب رشته این است که داوطلب در کنار مشورت با افراد مطلع، خود نیز مسئولیت تصمیم نهایی را بپذیرد.
7– تجربه دیگران مفید است، اما شما شرایط خاص خود را دارید
در فرآیند انتخاب رشته کنکور، استفاده از تجربیات دیگران می‌تواند مفید و راهگشا باشد؛ اما نباید فراموش کرد که هر داوطلب شرایط خاص خود را دارد؛ از علاقه و استعداد گرفته تا موقعیت جغرافیایی، توان مالی، سوابق تحصیلی و حتی اهداف شغلی متفاوت. بنابراین اگرچه شنیدن نکات انتخاب رشته از رتبه‌های برتر یا مشاوران باتجربه کمک‌کننده است، اما پیروی کامل از مسیر دیگران ممکن است نتیجه مطلوبی نداشته باشد. از مهم‌ترین نکات مهم در انتخاب رشته این است که تصمیم نهایی باید بر اساس شرایط شخصی و تحلیل درست از گزینه‌های موجود گرفته شود. مشاور با تجربه، با صرف زمان و شنیدن شرایط داوطلب، بهترین راهنمایی را مطابق شرایط داوطلب، ارائه می‌کند و یک نسخه از پیش آماده شده، برای همه نمی‌پیچد.
اشتباهات رایج در انتخاب رشته کنکور
در فرآیند انتخاب رشته کنکور، بسیاری از داوطلبان دچار اشتباهاتی می‌شوند که می‌تواند آینده تحصیلی و شغلی آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. رعایت نکات مهم درباره انتخاب رشته و پرهیز از تصمیم‌گیری عجولانه و بدون آگاهی، شرط لازم برای یک انتخاب موفق است. در ادامه به برخی از نکات مهم انتخاب رشته کنکور و اشتباهات رایج اشاره می‌کنیم:
- چینش رشته‌ها صرفا بر اساس شانس قبولی، بدون توجه به علاقه
- نادیده گرفتن استعداد و توانمندی شخصی
- عدم اطلاع از بازار کار و آینده شغلی رشته‌ها
- عدم تحقیق و تأثیرپذیری کامل از اطرافیان
- نادیده گرفتن کیفیت و اعتبار علمی دانشگاه‌ها
- عدم توجه به موقعیت جغرافیایی دانشگاه و هزینه‌ها
- عدم در نظر گرفتن انتخاب‌های خوشبینانه و بدبینانه در انتخاب رشته
جمع‌بندی
در نهایت، توجه به نکات مهم انتخاب رشته می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در مسیر تحصیلی و آینده شغلی هر داوطلب داشته باشد. انتخاب رشته نباید صرفاً بر اساس رتبه یا نظر دیگران باشد، بلکه علاقه، استعداد، بازار کار، کیفیت دانشگاه، موقعیت جغرافیایی و سایر عوامل نیز باید در نظر گرفته شوند. بهره‌گیری از مشاوره و امکاناتی نظیر سامانه‌های هوشمند انتخاب رشته، می‌تواند کمک کننده باشد. با رعایت نکات مهم در انتخاب رشته می‌توان شانس موفقیت تحصیلی و رضایت شغلی در آینده را به‌طور چشمگیری افزایش داد.
