وقتی دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری یا آزاد را باز می‌کنید، هر کد رشته محل یک عدد به‌عنوان ظرفیت دارد. اما این ظرفیت صرفا بر اساس رتبه کشوری، بین همه داوطلبان تقسیم نمی‌شود. قوانین سهمیه‌ها و بومی‌گزینی نقش مهمی در تعیین شانس قبولی شما دارند. در این مطلب، چگونگی تقسیم ظرفیت هر کد رشته را مرحله‌به‌مرحله بررسی می‌کنیم تا بدانید جایگاه واقعی شما کجاست و بتوانید انتخاب رشته کنکور خود را هوشمندانه انجام دهید.
سهمیه ایثارگران – اولویت اول در تقسیم ظرفیت کد رشته‌ها
مطابق قانون سازمان سنجش، قبل از هر چیز، درصدی از ظرفیت به سهمیه ایثارگران 25 و 5 درصد اختصاص می‌یابد. میزان ظرفیت هر کدام به شرح زیر است:
- ۲۵ درصد ظرفیت برای جانبازان بیش از 25 درصد و همسر و فرزندان آنها، آزادگان و همسر و فرزندانشان، همسر و فرزندان شهدا
- ۵ درصد ظرفیت برای جانبازان زیر 25 درصد و همسر و فرزندان آنها، همسر و فرزندان رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه
به این ترتیب 30 درصد از ظرفیت هر کد رشته اعم از دانشگاه‌های سراسری، آزاد، پیام نور، غیر انتفاعی و پردیس خودگردان، به سهمیه ایثارگران اختصاص دارد. به‌طور مثال در نظر بگیرید که ظرفیت رشته مهندسی معماری دانشگاه تهران 50 نفر است؛ از این تعداد، 30 درصد و معادل 15 نفر به داوطلب‌های دارای سهمیه ایثارگران 25 و 5 درصد اختصاص دارد.
⭕️ اگر ظرفیت در این سهمیه ایثارگران 25 درصد خالی بماند، ابتدا باقیمانده این ظرفیت به داوطلب‌های دارای سهمیه ایثارگران 5 درصد اختصاص یافته و اگر مجدد نیز این ظرفیت پر نشود، به داوطلب‌های سهمیه آزاد اضافه می‌شود.
نحوه تقسیم ظرفیت در رشته‌های بدون بومی گزینی
پس از کسر 30 درصد سهمیه مربوط به سهمیه ایثارگران 25 و 5 درصد، 70 درصد باقیمانده از ظرفیت هر کد رشته، بر حسب سهمیه‌ها و بومی گزینی تقسیم می‌شود. گزینش در کلیه کدهای رشته دانشگاه آزاد، دوره‌های مجازی دانشگاه‌های غیر انتفاعی، پردیس خودگردان و شهریه پرداز رشته‌های علوم پزشکی، کشوری یا بدون بومی گزینی است. به این معنا که در تمامی کدهای رشته مربوط به این دوره‌ها، هیچ‌گونه بومی گزینی انجام نمی‌شود. در این نوع پذیرش، ظرفیت باقیمانده پس از کسر سهمیه ایثارگران، به نسبت تعداد شرکت کنندگان هر سهمیه نسبت به کل شرکت‌کنندگان آن گروه، تقسیم می‌شود.
📌 به عنوان مثال اگر در کنکور ریاضی 1404، ۴۰٪ داوطلبان از منطقه ۲ باشند، حدود ۴۰٪ ظرفیت باقیمانده نیز به آنها می‌رسد. یعنی اگر مهندسی برق دانشگاه آزاد تهران مرکز کلا 100 تا ظرفیت دارد، 30 تا به سهمیه ایثارگران اختصاص می‌یابد و 40 درصد از 70 ظرفیت باقیمانده، یعنی 28 ظرفیت نیز به داوطلب‌های منطقه 2 اختصاص می‌یابد.
این سهمیه شامل سهمیه‌های منطقه 1 و 2 و 3، سهمیه خانواده شهدا می‌شود؛ البته سهمیه بهیاران نیز در برخی رشته‌های گروه تجربی ظرفیت خاص خود را دارند. در مقاله انواع سهمیه های کنکور به‌طور کامل در مورد هر کدام از این سهمیه‌ها و شرایط آنها، به‌طور کامل توضیح دادیم.
نحوه تقسیم ظرفیت در رشته‌های بومی
بومی‌گزینی یکی از مهم‌ترین فاکتورها در انتخاب رشته کنکور سراسری است که سبب می‌شود داوطلب‌های بومی، از شانس بسیار بیشتری برای قبولی برخوردار باشند. البته همان‌طور که گفتیم، پذیرش در تمامی کد رشته‌ها، بر اساس بومی گزینی نیست؛ به‌طور کلی پذیرش در دوره شبانه دانشگاه‌های سراسری بومی استانی و در دانشگاه‌های غیرانتفاعی و پیام نور بومی ناحیه‌ای است. در مورد دوره روزانه دانشگاه‌های سراسری، عمدتا بومی گزینی در نظر گرفته می‌شود، اما نوع بومی آن و شرایط متفاوت است و کامل ثابت نیست. در مقاله نحوه بومی گزینی در انتخاب رشته می‌توانید در چگونگی منطقه و ناحیه بومی و نحوه تاثیر آن، به‌طور کامل بخوانید.
نحوه تقسیم ظرفیت در انتخاب رشته برای کد رشته‌های با تاثیر بومی، به‌شرح زیر است:
- ۸۰٪ ظرفیت به داوطلبان بومی همان ناحیه یا استان اختصاص دارد که بر حسب توضیحی که از سهمیه‌ها دادیم، میان سهمیه‌های مختلف تقسیم می‌شود. 20 درصد باقیمانده به داوطلبان سهمیه آزاد (بدون در نظر گرفتن سهمیه و بومی گزینی) اختصاص می‌یابد.
- برای رشته‌های پرطرفدار که لیست آنها در جدول زیر قید شده، ۶۰٪ ظرفیت به بومی‌ها و ۴۰٪ به داوطلبان آزاد داده می‌شود و به همان ترتیبی که گفته شد، تقسیم می‌شود. یعنی بومی گزینی به‌طور کلی در این رشته‌ها کمتر اعمال می‌شود.
- دانشگاه فرهنگیان: پذیرش صرفاً بر اساس بومی‌گزینی استانی انجام می‌شود.
| جدول رشته‌هاي پُرمتقاضي | |
| گروه آزمايشي | عناوين رشته |
| علوم رياضي و فني | مهندسي برق، مهندسي مكانيك، مهندسي كامپيوتر، مهندسي عمران، مهندسي معماري و مهندسي صنايع و سيستم‌ها |
| علوم تجربي | پزشكي، دندانپزشكي، داروسازي و دامپزشكي |
| علوم انساني | حقوق، روانشناسي و حسابداري |
💡 یادتان باشد بومی بودن در بسیاری از رشته‌ها می‌تواند رتبه مورد نیاز شما را تا چند صد یا حتی در رتبه‌های بالا، چند هزار واحد بهبود دهد و به این ترتیب با انتخاب این کد رشته‌ها، شانس بیشتری برای قبولی خواهید داشت.
چرا دانستن نحوه تقسیم ظرفیت مهم است؟
برای داوطلبان کنکوری که قرار است انتخاب رشته کنند، این اطلاعات کمک می‌کند بفهمند کجا شانس بیشتری دارند. آگاهی از سهمیه‌ها و بومی‌گزینی باعث می‌شود در مسیر برنامه‌ریزی و انتخاب رشته، تصمیم‌های واقع‌بینانه بگیرید. انتخاب رشته نیازمند تسلط و داشتن استراتژی است. اگر قوانین را بلد باشید، حتی با رتبه متوسط هم می‌توانید در رشته و دانشگاه خوبی قبول شوید.
جمع‌بندی
چگونگی تقسیم ظرفیت هر کد رشته، فقط یک عدد در دفترچه نیست؛ این عدد پشت‌صحنه‌ای پیچیده دارد که با سهمیه‌ها، مناطق و بومی‌گزینی شکل می‌گیرد. بالا بودن ظرفیت یک کد رشته به معنای بیشتر بودن شانس قبولیتان نیست و شرایط مختلف بر این موضوع تاثیرگذار هستند. به‌خصوص اگر رتبه لب مرزی برای یک رشته پرطرفدار دارید، انتخاب صحیح کدهای رشته، اهمیت بیشتری خواهد یافت. اگر این قوانین را ندانید، ممکن است انتخاب رشته‌تان را بر اساس اطلاعات ناقص انجام دهید و شانس قبولیتان کمتر شود. خودتان هم می‌توانید با توجه به راهنمای انتخاب رشته کنکور و مطالعه دفترچه، انتخاب رشته را انجام دهید، اما برای حصول بهترین نتیجه، حتما توصیه می‌شود که انجام این کار را به مشاوران کارآزموده بسپارید.
