همه چیز درباره رشته مهندسی پزشکی؛ چارت درسی، بازار کار و میزان درآمد

تا چند سال پیش، ترکیب واژه‌های «مهندسی» و «پزشکی» برای خیلی از داوطلب‌های کنکوری عجیب و غیرمنتظره به‌نظر می‌رسید. اما امروز، رشته مهندسی پزشکی یکی از پرطرفدارترین و جذاب‌ترین رشته‌های دانشگاهی در گروه ریاضی محسوب می‌شود؛ رشته‌ای میان‌دانشی که پلی بین دنیای فناوری و علوم زیستی و پزشکی ساخته است. اگر شما هم در آستانه انتخاب رشته کنکور هستید و علاقه دارید که رشته مهندسی جذابی بخوانید که به حوزه سلامت هم مرتبط باشد، این رشته می‌تواند پاسخ مناسبی برای هر دو علاقه‌تان باشد.

در این مقاله از رتبه برتر به معرفی رشته مهندسی پزشکی، مزایا و معایب آن، بازار کار، درآمد، گرایش‌ها، واحدهای درسی و مسیر مهاجرتی آن می‌پردازیم تا بتوانید تصمیمی آگاهانه‌تر برای آینده خود بگیرید.

رشته مهندسی پزشکی چیست؟

رشته مهندسی پزشکی ترکیبی از علوم مهندسی، ریاضیات و فناوری با دانش پزشکی و زیستی است. هدف این رشته طراحی، بهبود و توسعه ابزارها و سیستم‌هایی است که در تشخیص، درمان و پایش بیماران کاربرد دارند. به عبارت ساده‌تر، مهندسان پزشکی همان کسانی هستند که پشت صحنه طراحی دستگاه‌هایی مثل ام‌آر‌آی، سی‌تی‌اسکن، مانیتور علائم حیاتی و حتی اندام‌های مصنوعی فعالیت می‌کنند.

معرفی رشته مهندسی پزشکی در دانشگاه

این رشته در دانشگاه‌های مختلف کشور، چه در دانشگاه‌های سراسری و چه دانشگاه آزاد و غیرانتفاعی، ارائه می‌شود. رشته مهندسی پزشکی در گروه ریاضی قرار دارد و از طریق کنکور ریاضی می‌توان در آن پذیرفته شد. اما نکته جالب اینجاست که در برخی دانشگاه‌ها، پذیرش بدون کنکور بر اساس سوابق تحصیلی هم برای این رشته وجود دارد. در واقع، رشته مهندسی پزشکی جزو رشته های بدون کنکور ریاضی محسوب می‌شود و داوطلبانی که مدرک دیپلم تجربی یا انسانی دارند نیز می‌توانند در انتخاب رشته بدون کنکور، کدرشته‌های صرفا با سوابق تحصیلی مهندسی پزشکی را انتخاب کنند. البته این مورد بیشتر در دانشگاه‌های آزاد و غیرانتفاعی دیده می‌شود و لازم است شرایط هر دانشگاه به‌دقت بررسی شود. ناگفته نماند که قبولی در دوره روزانه مهندسی پزشکی و حتی دانشگاه‌های پرطرفدار آزاد و غیرانتفاعی نیز، نیازمند شرکت در کنکور ریاضی و کسب رتبه قابل قبول است.

کدام دروس در رشته مهندسی پزشکی بیشتر کاربرد دارند؟

رشته مهندسی پزشکی، به عنوان یک رشته میان‌دانشی، هم به دروس پایه مهندسی و هم اندکی به مباحث زیستی نیاز دارد. به همین دلیل، دانشجویان این رشته باید در برخی دروس دبیرستانی پایه قوی‌تری داشته باشند. ریاضی پایه اصلی تحلیل مسائل مهندسی، طراحی سیستم‌ها و مدل‌سازی در این رشته است. اما شیمی در گرایش‌ بیومتریال و مباحث موج و الکترونیک فیزیک نیز کاربرد دارند. در مجموع، این رشته بیشتر ریاضی‌محور است، اما موفقیت در آن نیازمند آشنایی با مفاهیم زیست‌شناسی و پزشکی نیز هست.

گرایش های مختلف رشته مهندسی پزشکی

رشته مهندسی پزشکی در مقطع کارشناسی به‌طور کلی شامل چند گرایش اصلی است. انتخاب گرایش مناسب می‌تواند تأثیر زیادی در مسیر شغلی شما داشته باشد. اما واقعاً کدام گرایش مهندسی پزشکی بهتر است؟ پاسخ این سؤال تا حد زیادی به علاقه، توانایی و چشم‌انداز بازار کار بستگی دارد. در ادامه با مهم‌ترین گرایش‌های این رشته آشنا می‌شویم:

۱. گرایش بیوالکتریک

• طراحی تجهیزات پزشکی الکترونیکی مانند نوار قلب، دستگاه‌های تصویربرداری پزشکی و …
• تحلیل سیگنال‌های حیاتی بدن
• طراحی نرم‌افزارهای پزشکی برای پایش سلامت

۲. گرایش بیومکانیک

• طراحی اندام مصنوعی، وسایل ارتوپدی، ویلچر و واکرهای هوشمند
• شبیه‌سازی حرکات بدن و تحلیل دینامیکی استخوان و مفاصل

۳. گرایش بیومتریال

• طراحی و توسعه مواد زیست‌سازگار برای استفاده در بدن (مثل ایمپلنت‌ها)
• بررسی واکنش‌های بدن نسبت به مواد جدید

بازار کار مهندسی پزشکی

یکی از دغدغه‌های مهم داوطلبان هنگام انتخاب رشته، بازار کار رشته مهندسی پزشکی و فرصت‌های شغلی آن است. خوشبختانه رشته مهندسی پزشکی با توجه به ماهیت میان‌رشته‌ای و کاربردی خود، زمینه‌های شغلی متنوعی در داخل و خارج از کشور دارد. فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در جایگاه‌های مختلفی مشغول به کار شوند:

• کار در شرکت‌های تولید و واردکننده تجهیزات پزشکی
• فعالیت در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی به عنوان کارشناس تجهیزات پزشکی
• استخدام در شرکت‌های طراحی نرم‌افزار یا سیستم‌های تصویربرداری پزشکی
• حضور در مراکز پژوهشی یا آموزشی مرتبط با فناوری پزشکی
• راه‌اندازی کسب‌وکار یا استارتاپ در حوزه سلامت دیجیتال

بازار کار مهندسی پزشکی در حال گسترش است و با پیشرفت فناوری‌های پزشکی، تقاضا برای متخصصانی که بتوانند ارتباط بین فناوری و درمان را برقرار کنند، رو به افزایش است. همچنین، امکان فعالیت بین‌المللی در این حوزه نیز بسیار زیاد است، به‌خصوص در کشورهایی با نظام درمانی پیشرفته که روی نوآوری‌های پزشکی سرمایه‌گذاری می‌کنند.

وضعیت استخدام در بازار داخلی و خارجی

در ایران، شرکت‌های تجهیزات پزشکی، استارتاپ‌های حوزه سلامت دیجیتال و مراکز درمانی، از مهم‌ترین مراکز جذب فارغ‌التحصیلان این رشته هستند. در سطح بین‌المللی نیز تقاضا برای این تخصص در کشورهایی مانند آلمان، کانادا، آمریکا، سوئد و استرالیا بالاست.

دستگاه های حوزه زیبایی، با بازار کار گسترده برای مهندسان پزشکی

یکی از بخش‌های جذاب بازار کار مهندسی پزشکی، حوزه تجهیزات زیبایی و پوست است. با توجه به رشد روزافزون مراکز زیبایی و کلینیک‌های پوست و مو، تقاضا برای کارشناسانی که بتوانند دستگاه‌هایی مثل لیزرهای درمانی و حذف موهای زائد، هایفوتراپی، آنالیزور پوست و مو، دستگاه‌های لاغری موضعی و … را نصب، نگهداری و حتی طراحی کنند، در حال افزایش است.

رشته مهندسی پزشکی در این بخش نه‌تنها امکان اشتغال بالا دارد، بلکه زمینه راه‌اندازی کسب‌وکار مستقل نیز برای فارغ‌التحصیلان فراهم است. بنابراین، کسانی که به تکنولوژی، زیبایی و بازار آزاد علاقه‌مند هستند، می‌توانند این مسیر را به عنوان یک فرصت جدی در نظر بگیرند.

مزایا و معایب رشته مهندسی پزشکی

قبل از انتخاب هر رشته‌ای، بهتر است با نقاط قوت و چالش‌های آن آشنا شوید. در ادامه به بررسی مزایا و معایب رشته مهندسی پزشکی می‌پردازیم:

✅ مزایای رشته مهندسی پزشکی

• ترکیب دو دنیای جذاب پزشکی و فناوری
• بازار کار رو به رشد در ایران و جهان
• امکان مهاجرت تحصیلی و شغلی نسبتاً راحت‌تر از برخی رشته‌ها
• فرصت فعالیت پژوهشی و تولید فناوری
• وجود گرایش‌های متنوع متناسب با علایق مختلف

❌ معایب رشته مهندسی پزشکی

• نیاز به یادگیری هم‌زمان مفاهیم مهندسی و زیستی (چالش علمی بالا)
• عدم وجود بازار کار یکنواخت در همه گرایش‌ها
• وابستگی زیاد به صنعت تجهیزات پزشکی و تحریم‌های احتمالی
• رقابت نسبتاً شدید در برخی حوزه‌های شغلی

درآمد مهندسی پزشکی چقدر است؟

درآمد فارغ‌التحصیلان این رشته بسته به موقعیت جغرافیایی، سطح مهارت، نوع گرایش و سابقه کاری بسیار متفاوت است و طبیعتا نمی‌توان بازه دقیقی تعیین کرد؛ اما ما در جدول زیر سعی کردیم متوسط درآمد رشته مهندسی پزشکی را برای موقعیت‌های شغلی مختلف، بیان کنیم.

موقعیت شغلی	میانگین درآمد ماهانه
کارشناس تجهیزات پزشکی در بیمارستان	۱۲ تا ۲۰ میلیون تومان
کار در شرکت‌های بازرگانی پزشکی	۱۵ تا ۳۰ میلیون تومان
توسعه‌دهنده تجهیزات یا نرم‌افزار	۲۰ تا ۴۰ میلیون تومان
پژوهشگر یا استاد دانشگاه	۱۰ تا ۲۵ میلیون تومان

در کشورهای پیشرفته، درآمد مهندسان پزشکی به‌طور متوسط بین ۶۰ تا ۱۲۰ هزار دلار در سال متغیر است. در کل مهندسی پزشکی در صورت کسب مهارت بالا و پیشرفت موقعیت شغلی، حتی می‌تواند جزو لیست پردرآمدترین رشته های ریاضی فیزیک در کنار رشته‌هایی چون مهندسی کامپیوتر، برق و مکانیک باشد.

واحدهای درسی رشته مهندسی پزشکی

برخی از دروس تخصصی که دانشجویان این رشته در طول تحصیل می‌گذرانند عبارتند از:

• آناتومی و فیزیولوژی انسانی
• فیزیک پزشکی
• مدارهای الکتریکی و الکترونیکی
• پردازش سیگنال‌های زیستی
• سیستم‌های تصویربرداری پزشکی
• مواد زیستی
• مهندسی توان‌بخشی
• پروژه نهایی یا کارآموزی تخصصی

مهاجرت با رشته مهندسی پزشکی

این رشته تا حدودی از جمله گزینه‌های مناسب برای مهاجرت تحصیلی و کاری است. داشتن مدرک کارشناسی از دانشگاه‌های معتبر ایران، همراه با تقویت زبان انگلیسی، ارائه رزومه تحقیقاتی و مهارت در نرم‌افزارهای تخصصی (مثل MATLAB، SolidWorks و …) می‌تواند مسیر شما را برای مهاجرت به کشورهای توسعه‌یافته هموار کند. در مقطع کارشناسی ارشد، بسیاری از دانشگاه‌های دنیا گرایش‌های دقیق‌تری از مهندسی پزشکی ارائه می‌دهند. کشورهایی مانند آلمان، هلند، کانادا و آمریکا از مقاصد رایج برای ادامه تحصیل در این رشته هستند.

امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی پزشکی

فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی مهندسی پزشکی می‌توانند تحصیلات خود را در مقاطع ارشد و دکترا در داخل یا خارج از کشور ادامه دهند. در داخل ایران، گرایش‌هایی مانند بیوالکتریک، بیومکانیک، مهندسی بافت، مهندسی توان‌بخشی، بیومتریال و تصویربرداری پزشکی در مقطع ارشد تدریس می‌شوند.

در خارج از کشور نیز فرصت‌های گسترده‌ای برای ادامه تحصیل در رشته‌هایی مانند وجود دارد. همچنین امکان تغییر رشته به گرایش‌های تخصصی‌تر در حوزه مهندسی، سلامت دیجیتال یا حتی رشته‌های مدیریتی در حوزه سلامت نیز وجود دارد.

آیا این رشته برای من مناسب است؟

قبل از انتخاب رشته مهندسی پزشکی، پیشنهاد می‌کنم خودتان را با پرسیدن سوالات زیر ارزیابی کنید:

• آیا به ترکیب علوم پزشکی و فناوری علاقه دارید؟
• آیا در دروس ریاضی و فیزیک پایه خوبی دارید؟
• آیا توانایی تحلیل داده‌ها و کار با نرم‌افزارهای مهندسی را دارید؟
• آیا به حل مسائل پیچیده در حوزه سلامت علاقه‌مند هستید؟

اگر پاسخ‌تان به بیشتر این سؤال‌ها مثبت است، مهندسی پزشکی می‌تواند انتخاب بسیار خوبی برای شما باشد.

جمع‌بندی

رشته مهندسی پزشکی یکی از مدرن‌ترین، کاربردی‌ترین و جذاب‌ترین رشته‌های دانشگاهی امروز است. ترکیبی از تکنولوژی، پزشکی و خلاقیت که می‌تواند به شما فرصت‌هایی عالی برای رشد علمی، شغلی و بین‌المللی بدهد. حالا که با معرفی رشته مهندسی پزشکی، گرایش‌ها، بازار کار، مزایا و معایب آن آشنا شدید، اگر به دنبال رشته‌ای هستید که هم علمی باشد، هم انسانی، هم فنی و هم آینده‌دار، مهندسی پزشکی می‌تواند یکی از بهترین گزینه‌ها باشد.

سوالات متداول